IBS یا سندرم روده تحریک پذیر (روده عصبی)

IBS یا سندرم روده تحریک پذیر یا بیماری روده عصبی یا بیماری روده تحریک پذیر یک بیماری گوارشی است که با درد مزمن و طولانی مدت شکم (حداقل شش ماه ) و تغییرات در اجابت مزاج تظاهر میکند که در غیاب یک مشکل جدی گوارشی است .
شیوع ای بی اس در امریکا : 10 – 15 % است و در اروپا 11.5 % است .
ای بی اس – هم مردان – هم زنان و هم جوانان و هم پیران را درگیر میکند ولی بیماران جوان و خانم ها بیشتر مبتلا میشوند .

علائم روده تحریک پذیر به این شرح می باشد :

1- درد مزمن شکم : معمولا به صورت کرامپی توصیف میشود که در دوره هایی ، تشدید میشود
محل و شدت درد ، متفاوت است .
عوامل مختلفی مثل استرس های روانی و غذا خوردن ممکن است درد را تشدید کنند و دفع مدفوع ممکن است باعث بهبود شود.
اگر این درد شکم بیمار با برخی علائم همراه باشد مطابق با روده تحریک پذیر نیست و بررسی بیشتر باید شود ، این ها بررسی ها شامل :
الف – اگر درد همراه با بی اشتهایی – سوء تغذیه یا کاهش وزن باشد .
ب – اگر درد ، پیشرونده باشد یا بیمار را از خواب بیدار کند یا از خواب او جلوگیری کند .

2- تغییرات در اجابت مزاج :
بیماران ممکن است یبوست – اسهال ، اسهال و یبوست متناوب یا اجابت مزاج نرمال داشته باشند .
الف – اسهال : به صورت مدفوع شل با مقدار کم یا زیاد است . ممکن است طی ساعت ها رخ دهد . اغلب در صبح یا بعد از خوردن غذا است . معمولا با درد کرامپی شکم و اورجنسی ، تا حدی که منجر به بی اختیاری مدفوع شود و ممکن است با احساس عدم دفع کامل مدفوع همراه باشد .
– اغلب نصف بیماران روده تحریک پذیر ، ازدفع موکوس با مدفوع شکایت دارند ولی برخی علائم را نباید به نفع روده نحریک پذیر در نظر گرفته شود مثل :
– مدفوع خونی – اسهال شبانه – اسهال گریسی – و اسهال با حجم زیاد
یک اصطلاحی به نام سندرم روده عصبی بعد از عفونت داریم که در زیر گروهی از بیماران به دنبال بیماری گاستروانتریت ویروسی یا باکتریایی ، تظاهرات روده عصبی ، ظاهر میشود و بیشتر به صورت اسهال است
ب – یبوست : یبوست ممکن است روز ها تا ماه ها طول بکشد و در دوره هایی هم با اسهال یا اجابت مزاج نرمال داشته همراه باشد . مدفوع معمولا سفت است و بیماران ممکن است از احساس عدم رفع کامل مدفوع شاکی باشند حتی وقتی روده شان ، خالی است .
ج – سایر علائم گوارشی روده تحریک پذیر :
ریفلاکس اسید – گیر کردن غذا – سیری زود رس – ناراحتی گوارشی متناوب به صورت نفخ و … – تهوع – درد سینه غیر قلبی –
بیماران از نفخ زیاد و اروغ زدن شاکی هستند .
د – علائم غیر گوارشی سندرم روده تحریک پذیر :
اختلال جنسی – اختلال قائدگی – اختلال دفع ادرار (سوزش و تکرر ادرار) – درد های پراکنده عضلانی – اسکلتی

معیار های تشخیص سندرم روده عصبی :

1 – اختلالات دفعی
2 – تغییر در تعداد دفع مدفوع
3 – تغییر در شکل مدفوع
– ولی علائم هشدار زیر نباید وجود داشته باشد :
1 – خون ریزی در مدفوع
2 – درد شکم پیرونده با شبانه
3 – کاهش وزن
4 – ازمایشات مختل مثل کم خونی – افزایش مارکر های التهابی – یا اختلالات در الکترولیت های بدن

4 اصطلاح را در مورد روده تحریک پذیر باید یاد بگیریم :

1- سندرم روده عصبی با ارجعیت یبوست :
اگر بیشتر از 4/1 موارد دفع به صورت مدفوع سفت باشد .
اگر کمتر از 4/1 موارد دفع به صورت اسهال یا شل باشد .

2- سندرم روده عصبی با ارجعیت اسهال :
اگر بیشتر از 4/1 موارد دفع به صورت شل یا ابکی باشد .
اگر کمتر از 4/1 موارد دفع به صورت سفت باشد .

3 – سندرم روده عصبی مخلوط (هم اسهال هم یبوست ) :
اگر بیستر از 4/1 موارد دفع به صورت اسهال و اگر بیشتر از 4/1 موارد دفع به صورت سفت باشد .

4 – سندرم روده عصبی غیر طبقه بندی شده :
یعنی موارد دفع مدفوع کمتر از انی است که بتوان در یکی از موارد زیر گروه های بالا طبقه بندی کرد.
حتی اگر در بیماری تشخیص قطعی سندرم روده عصبی را داده باشیم در صورت بروز برخی علائم هشدار باید به پزشک جهت بررسی مجدد و بیشتر مراجعه کنند .

علائم هشدار شامل موارد زیر است :

خون ریزی زیاد از مقعد
کاهش وزن کم خونی فقر اهن بدون علت
علائم شبانه
سابقه فامیلی برخی بیماری ها مثل سرطان دستگاه گوارش و بیماری سلیاک و بیماری التهابی روده

درمان سندرم روده عصبی

درمان اولیه :
اگر علائم بیماری خفیف و گاهگا می باشد و در زندگی اش اختلال ایجاد نکند ما توصیه به تغییر سبک زندگی میکنیم مثل رعایت رژیم غذایی .
اگر علائم بیماری خفیف تا متوسط باشد و به درمان اولیه یعنی تغییر سبک زندگی پاسخ ندهد و هم چنین در بیمار یا بیماری شدید درمان های دارویی را شروع میکنیم .
اما درمان اولیه یعنی رعایت رژیم غذایی بی این شرح می باشد :
بیماران روده عصبی ممکن است از برخی رژیم های غذایی سود میبرند مثل حذف غذاهای تولید کننده گاز – و رژیمی که به اسم فود مپ (fod map ) نام گذاری شده و در برخی موارد از رژیم با محدودیت گلوتن و لاکتوز سود ببرند .
– گلوتن در گندم و لاکتوز در لبنبات یافت میشود
در مطلعات دیده شده که رژیم low fod map و رژیم های سنتی ، علائم روده عصبی را بهبود بخشند
– در تعریف رژیم سنتی می توان گفت که :
برنامه غذایی منظم داشته باشند
اجتناب از پرخوری
کاهش دریافت چربی غذا – فیبر های غیر قابل هضم – کافئین – غذاهای تولیدگر گاز مثل پیاز – حبوبات – کلم – موز – سیر .
در بیمارانی که سندرم روده عصبی با ارجعیت اسهال دارند و علائمی مثل نفخ دارند که این علائمشان با رعایت رژیم غذایی ، بهبود نمی یابد توصیه می کنیم که دو هفته ، رژیم بدون گلوتن را ازمایش کنیم .
در مورد فیبر در رژیم غذایی ، هنوز نقش غذاهای فیبر دار در روده عصبی ، نا معلوم است ولی در روده عصبی با ارجعیت یبوست ، دارویی مثل پسیلیوم را تجویز میکنیم .
در مورد بیماران روده عصبی باید توصیه به فعالیت فیزیکی بکنیم .
همان طور که گفتیم در بیماران با علائم شدید باید درمان های دارویی زیر نظر پزشک تجویز شود .
گروه کوچکی از بیماران روده عصبی ، علائمشان مقاوم میشود بیمارانی که علیرغم درمان های دارویی ، هم چنان علامت دار هستند باید بررسی مجدد با دقتی ، توسط پزشک برایشان انجام شود و توجه ویژه به علائمشان شود . در مورد مصرف دارو توسط بیمار پرسش شود و اگر علائم هشدار پیدا کردند بررسی فوری شود
در بیماران که علائمشان با اختلالات عاطفی ، تشدید می شود ممکن است از مشاوره روانشاسی همراه با داروهای ضد افسردگی سود ببرند .